Woordeboek van Afrikaans Vandag

Hulle berispe die probleme

Omdat ’n mens op Engels ’n probleem kan “address”, dwing al hoe meer Afrikaanssprekendes om vraagstukke en dies meer aan te spreek. Daar is glo ook mense vir wie “aanspreek” nie deftig genoeg klink nie en ’n vraagstuk nou glad “adresseer”.

“Aanspreek” deug nie in dié sin nie. Dit beteken om die woord tot iemand te rig of iemand voor stok te kry of te berispe. Die verkeerde gebruik van die woord maak ons dus eintlik ’n berispende gemeenskap.

Die woord kan ook in ’n ander sin gebruik word. Iemand wat geld dringend nodig kry, kan byvoorbeeld sy spaargeld aanspreek. Of ’n mens kan iemand oor sê nou maar skuld aanspreek. ’n Vraagstuk word nie aangespreek nie. Dit kan doodgewoon bespreek word, aangeroer, behandel, aangepak of gehanteer word. Daar kan ook op so ’n saak ingegaan word. Dit is alles wat op Afrikaans gedoen kan word met iets wat op Engels “address” word.

Daar word ook nie “met” ’n saak “gehandel” nie (Engels: “to deal with a matter”). Op Afrikaans sê ’n mens dat ’n saak behandel of afgehandel word of ook dat daarop ingegaan word.

’n Ander woord wat in Afrikaans voortwoeker, is “implementeer”, wat boonop soms verkeerd gespel word as *implimenteer. Dit word gebruik in navolging van ’n Engelse hebbelikheid wat deur Engelse taalkenners verwerp word.

In sy boek Die juiste woord het L.W. Hiemstra die afkeurende woorde van die groot Engelse taalman Fowler aangehaal: “Undertakings, recommendations, promises and obligations are never now fulfilled or carried out or kept or observed or discharged; implemented must always be the word.”

Weliswaar word implementeer deur ons woordeboeke erken, maar ons behoort nie toe te laat dat dit eenvoudige, goeie Afrikaanse woorde soos uitvoer en toepas verdring nie. In plaas van te sê dat ’n wet “geïmplementeer” word, kan gesê word dat dit toegepas word. ’n Besluit kan uitgevoer word. Ons het “implementeer” daar nie nodig nie.

Nog so ’n woord is “finaliseer”. In Spies en Combrink se Sakboek van regte Afrikaans staan: “Selfs in Engels word finalise as ’n ongewenste nuwe maaksel beskou. Finaliseer kan meestal vervang word deur voltooi, afsluit, afrond, afhandel, ens.”

Maar “finaliseer” bly klou soos klitsgras. Kort-kort verneem ’n mens van ’n rugby- of ander span wat “gefinaliseer” is of sal word in plaas van gekies of saamgestel. Nou die dag was daar êrens glad sprake van grense wat “gefinaliseer” word in plaas van getrek.

J.J.J. Scholtz, Taalskatkis, 30 September 1991 © Die Burger, Media24  

trefwoorde

anglisisme | Engels | taalverarming | verafrikaansing