Bygewerk op 30 Oktober 2024
Redakteur: Jana Luther | Help ons | Woordewisseling | Podsendings
Van 2020 af word eietydse taalgebruik – nuwe woorde, betekenisse, uitdrukkings, asook ouer vorme wat meestal nog nié in ander woordeboeke staan nie – intyds hier versamel en gereeld in Pharos Aanlyn bygewerk. Van November 2023 af word, met toestemming, ook ’n groot versameling taalrubrieke, -podsendings en ander -insetsels stelselmatig bygevoeg. Dit kry jy slegs hier. Tik ’n woord in die soekkassie en vind dit dadelik, indien dit in een van of in albei hierdie bronne opgeneem is – ook Engelse woorde. Onthou dat ’n lewende woordeboek, nes Afrikaans, heeltyd groei en verander. Neem aan ons leesprogram deel en help ons!
Getal trefwoorde vandag: 3 502
woke
♦ b.nw. [attr. en pred.] (Engels, informeel, dikwels sosio-polities en aktivisties gelaai, deur ander soms sarkasties of neerhalend, maar ook neutraal gebruik)
1 (a) hiperbewus van, ingelig oor, op die hoogte van en (hoogs, selfs obsessief) sensitief vir rassevooroordeel, rassehaat, diskriminasie, (enige vorm van) sosiale onregverdigheid: › Deur die sogenaamde regte woorde en benamings te gebruik, glo die PK’s dat dit van hulle beter en meer “woke” mense maak. “Woke”, vir diegene wat gewonder het, beteken om sosiaal bewus te wees. Jy is so bewus, jy slaap byna nooit (Mercy Kannemeyer, Vrye Weekblad, 14 Junie 2019). › Dan loop ’n mens altyd die risiko om nie woke genoeg volgens drukgroepe te wees nie (Colette Combrink, NWU, Netwerk24, 7 Junie 2019). › Leerplanontwerp, indien waar, het alles te doen met politieke simbolisme en om “woke" te wees (Jonathan Jansen (vertaal), Vrye Weekblad, 17 Mei 2019). › Julle mense is net eenvoudig nie woke genoeg nie! (Etienne van Heerden, Die biblioteek aan die einde van die wêreld, 2019). ◌ SINONIEM(E): wakker | sosiaal bewus | bewus empaties
› wees woke ◌ Ook (meer dikwels Engels) stay woke ◌ oproep aan swart mense, veral deur en aan swart Amerikaners, om bewus te bly van die vooroordeel en diskriminasie waaraan hulle onderwerp word. (b) (ook) bewus van dinge wat die mens se natuurlike omgewing en die aarde bedreig: › Dis hoekom ek steeds dink dat ’n algemene BA-graad oor twee jaar ’n vereiste moet wees vir alle studente, waartydens hulle leer om […] tegnologiese oplossings vir alledaagse probleme te vind, en waartydens hulle leer om “woke” argumente te ontwikkel oor klimaatsverandering, slim stede en sneltreine (Jonathan Jansen (vertaal), Vrye Weekblad, 28 Junie 2019). › Ons gaan dit as “woke” los. Daar bestaan doodeenvoudig nog nie ’n Afrikaanse woord wat “woke” in sy youthful, effens sarkastiese konteks akkuraat kan vertaal nie (Madeleine Barnard, Facebook, 27 Junie 2019). ◌ ENGELS: woke
♦ s.nw. | wokes | iemand wat woke is: › Eerste uit die blokke was die wit Afrikaanse deugpronkers en wokes met hul afgesaagde ou liedjie, “Ons is nie aimal só nie” (Tim du Plessis, Netwerk24, 28 April 2024).
oorsprong:
Afro-Amerikaanse variant van woken of awake
samestelling(s):
wokekultuur
afleiding(s):
wokeness (Engels): › Om skepties te staan teenoor ouer Suid-Afrikaanse kulturele instellings verteenwoordig in hierdie tye natuurlik ’n soort wokeness, om die Engelse woord te gebruik, dit wil sê ’n soort verskerpte sensitiwiteit vir die sosiale geregtigheidskwessies van die dag (Fanie Naudé, Rapport, 4 Augustus 2019).
wieletjiewiskunde
wies
wieter
Wi-Fi-roeteerder
wiki
Wilde Weste
wildekaart
windkragboer
windplaas
winkelwoede
winsbejag
winsgerig
winsmotief
winsoogmerk
witbene
woedoo
woeloeng
woeloengtee
woepsklaps
woerts
woertskos
woerts-warts
woer-woer
woke
wolk
wolkbestuiwing
wolkkaart
wolkkombuis
wonder
wondergom
wonton
woongaping
woordblomraaisel
woordenaar
woordmissiel
woordwolk
wors
wraakporno
wraakpornografie
wroemwoede
WTIW
Wuhangroet
Wuhanvirus
wulong
wulongtee
wurgmoordenaar
WVH