Woordeboek van Afrikaans Vandag

Bygewerk op 20 Julie 2024

Redakteur: Jana Luther | Help ons | Woordewisseling | Podsendings

Van 2020 af word eietydse taalgebruik – nuwe woorde, betekenisse, uitdrukkings, asook ouer vorme wat meestal nog nié in ander woordeboeke staan nie – intyds hier versamel en maandeliks in Pharos Aanlyn bygewerk. Van November 2023 af word, met toestemming, ook ’n groot versameling taalrubrieke, -podsendings en ander -insetsels stelselmatig bygevoeg. Dit kry jy slegs hier. Tik ’n woord in die soekkassie en vind dit dadelik, indien dit in een van of in albei hierdie bronne opgeneem is – ook Engelse woorde. Onthou dat ’n lewende woordeboek, nes Afrikaans, heeltyd groei en verander. Neem aan ons leesprogram deel en help ons!

Getal trefwoorde vandag: 3 502

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

reduplikasie s.nw. | reduplikasies | (taalkunde)

Waar kom ons herhaling van ’n woord vandaan, soos net-net, nou- nou, wil-wil, gou-gou, aan-aan, speel-speel, sit-sit?

Dié verskynsel noem taalkundiges volle reduplikasie. Daar is ook nog gedeeltelike reduplikasie. Laasgenoemde is die naam vir die herhaling van woorddele soos in skat-skatryk, brand- brandmaer, gras-grasgroen. Kyk maar mooi: Gedeeltelike reduplikasie is duplikasie na links.

Volle reduplikasie vind mens wel in die tale van Europa, maar op ’n baie beperkte skaal. Op die vraag na iemand se welstand kan Engelse byvoorbeeld sê: “So so.” En Nederlanders: “Zo-zo.”

In teenstelling tot sy Europese stamtale, veral Nederlands, is reduplikasie in Afrikaans hoogs produktief. Met ander woorde, ons voorsate het ’n paar gevalle van reduplikasie aan ander tale ontleen, en toe die patroon toegepas op ons ganse woordeskat.

Een Afrikaanse sportkommentator gebruik byvoorbeeld slegs baie- baie, nooit net baie nie.

Die reduplikasie-patroon kom uit die Ooste. Waarskynlik is dié wyse van woordvorming ontleen aan Maleis. Maar verskeie Oosterse tale het dié produktiewe prosedure om woorde te maak.

Die reduplikasieprodukte het soms ’n heel voorspelbare betekenis. Gou-gou beteken byvoorbeeld “baie gou”. Party produkte het ’n effens afwykende betekenis. Wil-wil beteken byvoorbeeld nie “baie wil” nie, maar “effens wil”. En ander produkte van reduplikasie in Afrikaans het betekenisse wat ver afwyk van hulle grondvorme.

Nou-nou is juis nie “dadelik” nie. Eintlik is dit dikwels ’n troostende woord vir “nêêêtnou”.

Johan Combrink
Taalgereedskap: Die Burger, 26 Augustus 1996 © Netwerk24
In die Woordeboek van Afrikaans Vandag opgeneem met toestemming.

Let wel
As ’n soekwoord nie as trefwoord opgeneem is nie, word voorbeelde van die woord in ander artikels vertoon, indien dit voorkom. Soek dan met CTRL-F om sulke voorbeelde op jou rekenaarskerm uit te lig.

Please note
This dictionary mainly contains words, meanings and expressions that have not yet been included in other Afrikaans dictionaries, together with a collection of language columns, blogs, video inserts and podcasts. If a search word is not included as a headword, examples of the word in other entries (definitions, usage examples, usage notes, etc) are displayed, if they occur. Then search with CTRL-F to highlight such examples on your screen.

Rubrieke en podsendings van 2024

Dis Kersfees in Julie, gevul met sespuntkristalle (Netwerk24)

Jagluiperds se fluit fnuik tot die voëltjies (Netwerk24)

Kelkiewyn dra kosbare water in sy verevag (Netwerk24)

Vermy omgang met kêskuikens en melkbaarde (Netwerk24)

Kannie is dood. Lank lewe kannie! (Netwerk24)

Bruilof-wortels lê geanker in rituele (Netwerk24)

Word daar nog saans stories in jou huis vertel? (Netwerk24)

Dit is waar ’n babbeljoentjie vandaan kom (Netwerk24)

Dalk is dit nou tyd vir Red-’n-Woord-projek? (Netwerk24)

“Engels hou só Afrikaans se arms omhoog” (Netwerk24)

“Ek doen” (Netwerk24)

Afrikaans is ’n steentjie in die Afrikamosaïek (Netwerk24)

Luister mooi, stilbly is ook ’n antwoord (Netwerk24)

Die bouwerk wat ons help uitstyg (Netwerk24)

Dikdood of op ’n wilde perd die nuwe jaar in (Netwerk24)

Soek met spesiale karakters

Simbool	Funksie	Voorbeeld
"..."	Frase	"ten opsigte van"
_	Een ontbrekende karakter	cal_one
%	Enige aantal ontbrekende karakters	ka%abidiol
/1-9	Binne dié getal woorde van mekaar, in dié volgorde	"wat lei"/7
@1-9	Binne dié getal woorde van mekaar, in enige volgorde	"wat lei"@7
&	Vind al twee	virus & epidemie
\|	Vind die een of die ander	virus \| epidemie
#	Vind die een of die ander, maar nie al twee nie	virus # epidemie

Hierdie woordeboek is aan geen ander woordeboekprojek verbonde nie en word deur niemand geldelik gesteun nie. Dit is ’n onafhanklike inisiatief van die redakteur in haar vrye tyd.