Bygewerk op 30 Oktober 2024
Redakteur: Jana Luther | Help ons | Woordewisseling | Podsendings
Van 2020 af word eietydse taalgebruik – nuwe woorde, betekenisse, uitdrukkings, asook ouer vorme wat meestal nog nié in ander woordeboeke staan nie – intyds hier versamel en gereeld in Pharos Aanlyn bygewerk. Van November 2023 af word, met toestemming, ook ’n groot versameling taalrubrieke, -podsendings en ander -insetsels stelselmatig bygevoeg. Dit kry jy slegs hier. Tik ’n woord in die soekkassie en vind dit dadelik, indien dit in een van of in albei hierdie bronne opgeneem is – ook Engelse woorde. Onthou dat ’n lewende woordeboek, nes Afrikaans, heeltyd groei en verander. Neem aan ons leesprogram deel en help ons!
Getal trefwoorde vandag: 3 502
rassisme s.nw. [geen meervoud]
› individuele rassisme ◌ Ook burgerlike rassisme, houdingsrassisme ◌ rassisme wat ervaar word wanneer iemand in die burgerlike samelewing op grond van velkleur teen 'n ander individu diskrimineer: › Voorbeelde van burgerlike rassisme is in sowel die Afrikaanse gemeenskap as die breër Suid-Afrikaanse samelewing te vinde (Johann Rossouw, Volksblad, 15 November 2000). › ’n Owerheid kan nie verwag dat burgerlike rassisme geesdriftig en daadwerklik gepak sal word as sy leiers en woordvoerders, na gelang van die gehoor en die geleentheid, beurtelings rasse-olie op die vuur gooi en dan weer mooi broodjies bak nie (Die Burger, 24 November 2000). ◌ ENGELS: individual racism
› institusionele rassisme ◌ Ook strukturele rassisme, sistemiese rassisme ◌ rassisme wat uit instellings van die samelewing spruit, byvoorbeeld uitsluiting, diskriminasie of agteruitgang wat in die arbeidsmark, huismark, onderwysstelsel, regstelsel of gesondheidsdienste ervaar word: › Die term “institusionele rassisme” is 50 jaar gelede deur die Amerikaanse aktivis Stokeley Carmichael bekend gemaak en is in die jare sestig gebruik in die veldtog van swartbewussynsgroepe om na sakeondernemings en organisasies te verwys wat hervorming sou teenstaan (Die Burger, 7 Januarie 2012). › Sir William [Macpherson, 1999] sê in sy verslag institusionele rassisme is “die kollektiewe mislukking van ’n organisasie om ’n geskikte en professionele diens te lewer aan mense weens hul kleur, kultuur of etniese oorsprong. Dit kan gesien of nagespoor word in prosesse, houdings en gedrag wat neerkom op diskriminasie deur onbewuste vooroordeel, onkunde, onbesonnenheid en rassistiese stereotipering wat etniese minderhede benadeel” (Die Burger, 7 Januarie 2012). › Die versuim om dié soort aanranding van wit op swart te veroordeel en straf [word] in die VSA as “institusionele rassisme” beskryf (Willem Pretorius, Die Burger, 12 Januarie 2012). › Institusionele rassisme (en marginalisering) kom voor wanneer die masjinerie van die staat deur een rassegroep ingespan word om teen 'n ander rassegroep te diskrimineer (Johann Rossouw, Volksblad, 15 November 2000). › Die omvang en impak van institusionele rassisme [is] altyd baie groter as dié van burgerlike rassisme: die skade wat die staat aan 'n groep kan aanrig, kan eenvoudig nie vergelyk word met die skade wat individue van groepe mekaar kan aandoen nie (Johann Rossouw, Volksblad, 15 November 2000). › Wat […] baie min aandag kry, is die feit dat wit en swart mense die slagoffers van strukturele rassisme is (Die Burger, 24 Junie 2003). › Kan ons eerlik sê dat ons wonderbaarlik van sistemiese rassisme, seksisme en ander vorme van diskriminasie ontslae geraak het weens die feit dat Suid-Afrika ’n liberale grondwet het? (Philip de Bruin, Beeld, 18 Augustus 2006). ◌ ENGELS: institutional racism | systemic racism
raaitou
raap-aap
radar
radarskerm
radiofrekwensie-identifikasie
rafeltjievleis
rafelvark
rafelvleis
raka’at
raki
rakker
Ramaphantasie
Ramaphorie
rampokkerstaat
ramptoeris
randela
Rap
rara avis
RASA
rasgekwel
rasgelaai
rasieleier
Rasoel
rassisme
rat
RDS
realiteit
recce
reduplikasie
reënboog-
reënboogarmband
reënboogdwang
reënboogspektrum
reënboogvlag
regrukstrategie
reisrusie
rekenaardenke
rekenaarterm
renoster
renostervel
resomasie
resomeer
resomering
RET
retro-akroniem
retrofuturisme
retrofuturisties