zama-zama (Zoeloe, informeel)

♦ s.nw. | zama-zamas | [soms verkort tot zama] informele of onwettige mynwerker: › Onwettige mynwerkers – sogenaamde zama-zamas – voer ’n anargistiese bestaan as deel van georganiseerde misdaadsindikate wat die staat R18 biljoen per jaar aan die verlies van inkomste en belasting kos (Jacques Pauw, Vrye Weekblad, 10 Maart 2023). › Die onwettige mynbou het sy oorsprong in die laat 1990’s gehad toe zama-zamas begin het om uitgewerkte en verlate skagte op die Vrystaatse goudvelde te beset, sê ’n direkteur van die Wêreldwye Inisiatief teen Transnasionale Georganiseerde Misdaad (GI-TOC) (Jacques Pauw, Vrye Weekblad, 10 Maart 2023). › Die bedryf sukkel al jare met onwettige myners, of zama-zamas, wat hulself met omkoopgeld of deur manipulasie in die myne kry, waar hulle dan stukke goudriwwe uitkap, koperkabels steel en in skietgevegte met mekaar en veiligheidswagte betrokke raak (Allan Seccombe, Vrye Weekblad, 1 November 2019). › Daar is omtrent 30,000 zama-zamas in Suid-Afrika, en dis ’n mengsel van Suid-Afrikaners en burgers van buurlande van waar ons myne tradisioneel arbeid inkry, soos Lesotho, Mosambiek en Zimbabwe (Allan Seccombe, Vrye Weekblad, 1 November 2019). › Dis nou die zama-zamas […] die ouens wat skelmpies snags die myne se drade knip en sakke vol gruis maak om later by die huis te sif (Willie Hanekom aan Hein Eksteen, Vrye Weekblad, 3 Januarie 2020). › Terwyl die polisie bogronds toerusting en hutte verbrand, is die zamas ondergronds en dáár gaan geen polisieman dit waag nie. In daardie tonnels is dit ’n totale ander sekondêre gemeenskap met hul eie reëls en leiers waar menselewens niks werd is nie (Erika Gibson, Vrye Weekblad, 12 Augustus 2022). ◌ ENGELS: zama-zama

♦ ww. | het gezama-zama |
1 informeel of onwettig myn: › Ja, hulle zama-zama hier ook. Nou die dag grou hulle iewers onder die teerpad in en daar val die spul op hulle. (Willie Hanekom aan Hein Eksteen, Vrye Weekblad, 3 Januarie 2020).
2 gruis sif in die hoop om diamante te vind: › Hy begelei my uit die gebied en in die buitewyke van Port Nolloth op pad na sy huis wys hy my drie kinders in die mis wat onder ’n flou straatlig besig is om gruis te sif, te zama-zama (Peet Steyn, Vrye Weekblad, 13 Januarie 2023).

oorsprong:
Van Zulu ukuzama ’n kans vat, weer probeer.